Trong suốt cuộc hành trình tìm đường cứu nước cho đến khi nước nhà được độc lập, rồi đến tận những năm cuối đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu chỉ sắp xếp được 2 lần về thăm quê hương. Tuy vậy đến nay, vẫn còn vẹn nguyên kỉ niệm về những mẩu chuyện nhỏ mà sáng ngời đạo đức của Bác, một nhân cách lớn song lại vô cùng giản dị, gần gũi và chan chứa ân tình.

Năm 1957, Bác về thăm quê sau 50 năm xa cách…

Tháng 6/1957, sau hơn 50 năm xa cách, Bác Hồ mới có dịp trở lại thăm quê hương Nghệ An. Với bộ quần áo ka ki, đôi dép cao su, Bác Hồ về quê ở xã Kim Liên, huyện Nam Đàn. Khi về quê, một vị lãnh đạo địa phương mời Bác vào nhà khách để nghỉ. Bác cười hiền từ: “Nhà khách là dành để tiếp khách, Bác là người nhà...”. 

Nói rồi, Bác đi theo lối nhỏ về nhà của gia đình ngày xưa. Đến đầu cổng tre thấy một tấm bảng nhỏ “Nhà Bác Hồ”. Nhìn tấm bảng xong, Bác quay lại nhìn mọi người cười bảo: “Đây là nhà của Cụ Phó bảng chứ có phải nhà Bác Hồ đâu”. Mọi người đáp: “Dạ, thưa Bác, đúng ạ. Đây là ngôi nhà 5 gian mà làng Kim Liên xuất công quỹ xây dựng để mừng thân phụ Bác khi đậu Phó bảng năm 1901”. 

Trong ngôi nhà xưa ở làng Kim Liên, Bác Hồ xúc động bồi hồi nhớ lại những kỷ niệm ngày còn thơ ấu.

Bác đứng lặng ngoài sân một hồi rồi bước vào nhà. Bác bước đến gian thờ cúng gia tiên, nhìn lên bàn thờ mới được làm lại, Bác bùi ngùi: “Hồi xưa, nhà Bác nghèo. Bàn thờ chỉ làm bằng tre, không có chân mà chỉ dùng hai thanh gỗ đóng gá vào hai bên cột để đỡ bàn thờ lên, liếp bằng nứa, trên trải chiếu mộc...”.

Rồi Bác đi ra nhìn quanh sân vườn, Bác nói với mọi người: “Ngày trước, ở vườn có cây ổi đào, cây bưởi và hàng cau rất đẹp” .Thấy Bác nhìn vườn khoai trước nhà, một vị cán bộ có ý xin Bác cho trồng thay khoai bằng hoa cho đẹp. Bác liền cười bảo: “Hoa khoai vẫn đẹp...”.

Bác Hồ nói chuyện với nhân dân tỉnh nhà.

Sau khi vào nhà, Bác ra thăm giếng Cốc là nơi Bác thường ra gánh nước về cho gia đình dùng. Bác hỏi thăm cụ lò rèn cố Điền, nơi ngày nhỏ những lúc rảnh Bác thường ra chơi và giúp cụ cố Điền những việc nhỏ.

Bác về nhà thờ họ Nguyễn Sinh thắp nhang viếng tổ tiên. Tại đây, Bác hỏi thăm nhà cố Phương, một người dân nghèo nhất xã Kim Liên trước đây, giờ có đủ ăn hay không? Nghe Bác nói mọi người ai cũng xúc động, bởi bao nhiêu năm xa quê, bận trăm công ngàn việc nhưng Bác vẫn nhớ từng người, từng việc tưởng chừng rất nhỏ nhặt.

Năm 1961, lần cuối cùng Bác về thăm quê.

Tháng 12/1961, Bác Hồ về thăm quê lần thứ hai. Khi Bác xuống máy bay ở Vinh, các vị lãnh đạo tỉnh Nghệ An mời Bác lên một chiếc xe ô tô kết hoa đợi sẵn ngoài cổng. Bác nhìn một lượt xung quanh, rồi bất ngờ tiến đến chiếc xe con của bộ phận bảo vệ và ngồi lên ghế phía trước, rồi bảo các chiến sĩ bảo vệ tháo tấm bạt để Bác vẫy chào đồng bào đang đứng đón ở hai bên đường.

Tấm lòng của Bác đối với Nghệ An hết sức sâu nặng.

Về nhà khách Tỉnh ủy Nghệ An, Bác không đi vào khu vực tỉnh chuẩn bị đón mà đi thẳng xuống nhà ăn tập thể của cơ quan. Bác tự tay nâng mấy chiếc lồng bàn lên xem. Nhìn thấy trong mâm có cơm trắng và các món ăn thịnh soạn, Bác quay sang hỏi ông Võ Thúc Đồng, Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An: “Cơ quan cho anh em ăn tốt đấy chứ?”. Bí thư Tỉnh ủy thưa: “Thưa Bác, hôm nay Bác về thăm quê nên cơ quan quyết định cho anh em được cải thiện, ngày thường không có đâu ạ”.

Đến giờ ăn cơm, Bác đem gói cơm độn ngô mà Người mang theo đem ra dùng, sau đó mới ăn cơm trắng do tỉnh chuẩn bị. Trong bữa ăn, Bác khen tương Nam Đàn và cà Nghi Lộc ngon và ăn rất ngon miệng với hai món đặc sản quê hương.

Cả cuộc đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Người luôn tâm niệm phương châm “lấy dân làm gốc”. Vì vậy, mà mọi hành động, lời nói, Người đều hướng đến nhân dân, vì nhân dân. 

Dẫu chỉ được về thăm quê hai lần nhưng sâu thẳm trong trái tim và tâm trí, Người vẫn luôn dành tình cảm đặc biệt, sâu nặng cho quê hương Xứ Nghệ, như lời xúc động của Bác khi về thăm quê:

“Quê hương nghĩa trọng tình cao;

Năm mươi năm ấy biết bao nhiêu tình.”